1. Trudne początki

Jak wynika z zachowanych do dziś ksiąg uczniów, polska Szkoła Podstawowa w Kuźniczysku istnieje od jesieni 1945 roku. Od początku swej działalności mieściła się w 2 salach bardzo zniszczonego po wojnie budynku przy nowym kościele ( do 1956r) oraz do chwili obecnej w dużym budynku z cegły w centrum wsi. Do 1976 r. znajdowały się w nim dwie duże sale lekcyjne oraz mieszkania dla nauczycieli.

Otwarcie polskiej szkoły w Kuźniczysku po wojnie przyjęto z wielkim entuzjazmem. Lokalna społeczność starała się wspierać jej działalność mimo wielu trudności, z którymi borykały się zresztą wszystkie placówki oświatowe na Ziemiach Odzyskanych. Pierwszym kierownikiem i nauczycielem został pan Władysław Kawalerek.

Ludność przybyła do okolicznych wsi pochodziła z bardzo odległych i różnych kulturowo rejonów Polski przedwojennej, wiec kościół i szkoła odegrały niezwykle ważną rolę w scalaniu przesiedlonych w jedną społeczność. Już jesienią 1945 roku pan Kawalerek razem z delegacją mieszkańców Kuźniczyska udali się do Trzebnicy z prośbą, by ks. Wawrzyniec Bochenek poświecił szkołę.  Odbyła się wzruszająca uroczystość i Msza św. Najstarsi mieszkańcy wspominają słowa piosenki, którą zaśpiewały wtedy dzieci:

Tam nad Odrą,

Tam nad Wartą

Płynie skarga w świat otwarty.

Hitler bije polskie dzieci.

Chociaż bije i katuje

Bóg nad nami się zlituje…

Wielu wzruszeń pionierom dostarczyła też pierwsza Msza św. W tutejszym kościele pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, pierwsza wspólnie zaśpiewana w języku polskim pieśń „Pójdź do Jezusa, do niebios bram…” i spotkanie z pozostałą tu jeszcze częściowo ludnością niemiecka oraz pastorem.

Ludność zasiedlała okoliczne wsie stopniowo. Z dokumentów szkolnych wynika, że uczniowie przybywali do 1946r. i pochodzili m.in. z okolic Warszawy, Kielc, Gorlic, Buska, Nowego Sącza, Równego, Wielunia, Dubna, Biłgoraja, Nowogródka, Stopnicy, Jędrzejowa i Dąbrowy. Najliczniejszą grupę stanowili przesiedleni z Czernielowa Mazowieckiego (powiat Tarnopol) oraz Podhorzec  i innych wsi położonych niedaleko Lwowa. 

 W czteroklasowej szkole w roku szkolnym 1945/46 uczyło się ok.84 uczniów z takich miejscowości jak: Winnica (obecnie- Jaźwiny), Wielka biedaczka, Kuźnica Wielka ( obecnie – Kuźniczysko), Kuźnica Masłowska (obecnie – Masłowiec), Kuźnica Katolicka (obecnie Skoroszów) Nowy Las 9obecnie – Blizocin). Dojeżdżali oni rowerami, bądź przychodzili pieszo. Były to dzieci urodzone w latach 1932-1935.

Brakowało nauczycieli, odpowiedniej bazy lokalowej, pomocy naukowych a nawet ławek, kredy i podstawowych przyborów do pisania. Każda książka w języku polskim stanowiła cenny podręcznik. Należało wyrównać zaległości w nauce spowodowane przerwami w czasie wojny.

Część dzieci rozpoczęła naukę w pierwszych trzech okresach kl. III a w ostatnim okresie po zaliczeniu odpowiedniego egzaminu kontynuowała naukę w kl. IV. Egzamin zdawali też uczniowie, którzy przyjechali wiosna 1946r. W dniu 28.czerwca 1946 roku szesnastu uczniów otrzymało świadectwa ukończenia klasy IV i publicznej Szkoły Powszechnej w Kuźnicy Wielkiej, w tym siedmioro w trybie przyspieszonym.

W roku szkolnym 1948/49 dzieci kończą już w Kuźniczysku klasę V, w 1949/1950 – kl. VI a w 1950/51 – kl. VII. Od roku szkolnego 1966/1967 do czerwca 1999r. w szkole w Kuźniczysku istniało osiem klas.

2. Pierwsi nauczyciele i kierownicy szkoły w Kuźniczysku

 

Mimo iż zachowała się duża część dokumentacji szkolnej w postaci arkuszy ocen, nie zawsze można właściwie odczytać nazwiska, pracujących tu dawniej nauczycieli.  Pierwszym kierownikiem i nauczycielem w tutejszej szkole po wojnie był pan Władysław Kawalerek.  W roku szkolnym 1948/49 stanowisko to przejął pan Józef Kubiak, który pracował w naszej szkole do roku szkolnego 1950/1951. Grono pedagogiczne tworzyły też panie Jadwiga Kubiak i Kazimiera Kubiak.

W latach 1951/52 i 1952/53 placówką oświatową w Kuźniczysku kierował pan Józef Deszczółka, a w roku 1953/54 stanowisko to objęła pani Irena Szułczyńska. Kadra nauczycielska składała się z czterech nauczycieli, którzy mieszkali w szkole oraz w sąsiednim budynku (obecnie sklep).

W latach szkolnych 1954/55 – 1957-/58 stanowisko kierownika objął pan Mieczysław Babiak, nauczyciel matematyki, z którym pracuje już sześć nauczycielek.  Języka polskiego uczyła pani Genowefa Babiak. W Kuźniczysku uczyło się wówczas 105 dzieci. Rok szkolny nadal dzielił się na cztery okresy. Nauka odbywa się w systemie sześciodniowym.

 Mimo trudnych warunków lokalowych działała Organizacja Harcerska, Szkolna Kasa Oszczędności, Kółko Artystyczne, Polski czerwony Krzyż, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, biblioteka szkolna i Koło Miłośników Książki, które prowadziła pani Maria Cygan. Pani Maria Księżyk, nauczycielka biologii założyła wraz uczniami pierwszy ogródek doświadczalny przy szkole. Cała społeczność szkolna bierze udział w akademii gromadzkiej z okazji Dni Oświaty i Książki oraz z okazji 1. Maja.

Dzieci prowadzą zbiórkę pieniędzy na odbudowę stolicy Polski a wkrótce powstaje Koło Odbudowy Warszawy.

Do sukcesów szkoły z tamtych lat należy zaliczyć zajęcie pierwszego miejsca w Rajdzie Kolarskim w Trzebnicy zorganizowanym w ramach solidaryzowania się z uczestnikami Wyścigu Pokoju.

Nowością w szkole w tym okresie jest wprowadzenie dzienniczków ucznia oraz zakaz przebywania uczniów po godz.20.00 w miejscach publicznych. Powołuje się też specjalna komisję nauczycielską, kontrolującą poczynania uczniów poza szkołą.

W 1957 roku szkole przekazano budynek położony przy trasie Milicz- Trzebnica, który we wrześniu został poświęcony przez ks. Michała Kawulkę z Czeszowa. Dawniej mieściła się tu prywatna przychodnia lekarska. Budynek opuszczony przez niemieckiego lekarza uległ znacznemu zniszczeniu i wymagał gruntownego remontu. Należało ogrodzić i uporządkować teren wokół szkoły, zdobyć ławki i krzesła. Początkowo lekcje odbywały się tylko na parterze w dwóch salach, które do początku lat osiemdziesiątych ogrzewano piecami kaflowymi. Warunki były bardzo trudne. Z pomocą przyszli rodzice, co stało się tradycją żyjącą do dziś w naszej szkole. Pracował też sam pan kierownik z żoną. Lekcje rozpoczęły się dopiero w październiku 1959roku.

Przez kolejne cztery lata, tj. do roku szkolnego 1961/62 kierownikiem szkoły w Kuźniczysku był pan Zbigniew Skibicki, który przybył do Kuźniczyska z zoną także nauczycielką, panią Marią Skibicką.

           

3. Rozwój szkoły w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych

                     

W roku szkolnym 1962/63 kierownikiem szkoły zostaje pan Zdzisław Średziński, zapamiętany przez uczniów przede wszystkim jako doskonały nauczyciel matematyki.

W 1962 roku wprowadza się bezwzględny obowiązek noszenia granatowego mundurka szkolnego z białym kołnierzykiem oraz tarcz szkolnych, na których widniała nazwa szkoły. Zwyczaj ten utrzymał się niemalże do końca lat osiemdziesiątych. Rok szkolny 1962/63 kończy się kolejną nowością w postaci nagród książkowych dla najlepszych uczniów. Tradycja ta utrzymała się do dziś.

Prężnie w latach sześćdziesiątych zaczyna działać szkolna drużyna harcerska pod opieką pani Stanisławy Ruścińskiej. Raz w tygodniu w Dniu Harcerza i na zbiórki przychodzi się do szkoły w mundurku harcerskim. W 1966 roku harcerze z Kuźniczyska biorą udział w alercie w ramach akcji „Niewidzialna Ręka”.  Pierwszy raz też uroczyście obchodzi się Dzień Dziecka. Nauczyciele z Komitetem Rodzicielskim organizują zawody sportowe dla uczniów, skromny poczęstunek i zabawę taneczną.

W lutym 1965 roku odbywa się z udziałem okolicznej ludności wieczornica poświęcona obchodom dwudziestolecia Dolnego Śląska oraz Dni Kultury Dolnego Śląska. Klasy V-VIII wyjeżdżają na kilkudniową wycieczkę pod hasłem Poznajemy piękno dolnego Śląska”. Jej trasa biegnie przez Wrocław, Dzierżoniów, Bielawę, Słupiec, Wambierzyce, Karłów, Góry Stołowe, Kudowę Zdrój, Czermną, Duszniki zdrój, Kłodzko i Ząbkowice Śląskie.

Dzieci, biorące udział w zajęciach koła polonistycznego i artystycznego godnie reprezentują szkolę na Przeglądzie Zespołów Artystycznych w Trzebnicy oraz na Powiatowym Konkursie Recytatorskim, gdzie zajmują II miejsce. Przygotowały je do występów pani Wacława Sebastianka      ( nauczycielka j. polskiego) i pani Stanisława Ruścińska ( nauczycielka przedmiotów artystycznych). Wkrótce zaczyna także działać koło fotograficzne prowadzone do końca lat osiemdziesiątych przez pana Mariana Podrygajło.

Wielu członków ma również szkolne Koło PCK. Pracuje w dwóch grupach wiekowych. Kiedy młodszą grupą opiekuje się pani Urszula Trzaska, zaczyna działać „Klub Wiewiórka”. Jego głównym zadaniem jest w tym czasie dbałość o czystość w klasach. Wkrótce powstaje również Szkolne Koło sportowe prowadzone początkowo przez pana kierownika a później przez pana e. Kikuta. Pierwsze sukcesy przychodzą wiosną 1964r., kiedy to uczniowie Zbiorczej Szkoły Podstawowej w Kuźniczysku zajmują 8. miejsce w czwórboju lekkoatletycznym o puchar czasopisma „Świat Młodych” i otrzymują 8000 zł nagrody z przeznaczeniem na sprzęt sportowy.

W tym okresie szkoła na wiele lat nawiązuje współprace  Rolnicza Spółdzielnią Produkcyjną w Kuźniczysku, Państwowym Gospodarstwem Rolnym w Blizocinie oraz zarządem Lasów Państwowych w Skoroszowie. Wiosną uczniowie sadzą las, a jesienią w czasie kilkudniowej przerwy w nauce pracują przy zbiorze plonów rolnych i żołędzi dla zwierząt leśnych oraz buczyny.

W 1966 roku z inicjatywy kierownika pana Zdzisława Średzińskiego powstaje przy budynku nr 2 pawilon, a w nim pracownia techniczna oraz skład opału. Dziś znajduje się tam zastępcza sala gimnastyczna. Znacznie poprawia się wygląd szkoły i jej otoczenia.

Prace w tym roku szkolnym rozpoczynają pani Maria Kulczyk a w następnym – pani Bożena Szumańska, które związują się ze szkołą w Kuźniczysku na wiele lat. Razem z kierownikiem naucza 9 osób.

W dniach 24.-26. Kwietnia 1968 roku uczniowie z klas V-VIII wyjeżdżają na wycieczkę do Warszawy pod opieką pani Marii Kulczyk.

Do dużych przedsięwzięć w roku 1967 należało wyremontowanie i wyposażenie pracowni fizycznej w budynku nr 1. W tym czasie Wojewódzki Ośrodek Metodyczny we Wrocławiu ogłosił konkurs na najlepiej wyposażony gabinet przedmiotowy. Wyzwanie to podjął młody nauczyciel fizyki i chemii . Gabinet fizyczno-chemiczny wyposażony według projektu pana M. Podrygajło zajął 1.miejsce w województwie wrocławskim.  W późniejszym czasie odbyło się tam wiele konferencji metodycznych, lekcji pokazowych i szkoleń, w których uczestniczyli nauczyciele fizyki i chemii z całego województwa wrocławskiego oraz przedstawiciele Kuratorium Oświaty we Wrocławiu i Trzebnicy. W sierpniu 1979 roku w tygodniku „Wiadomości” ukazał się obszerny artykuł Władysława Kaczmarza na temat sukcesów zawodowych pana M. Podrygajło.

Od 1972 r. w szkole pojawia się wiele zmian. Wprowadza się obowiązkową gimnastykę śródlekcyjną i międzylekcyjną, na przerwy i po zajęciach uczniowie wychodzą parami. Przed każdą lekcją uczniowie dyżurni zdają nauczycieli raport o stanie klasy( obecni, nieobecni, przygotowani i nieprzygotowani). W kl. VIII pojawia się przedmiot wychowanie obywatelskie. Zmieniają się też tradycje związane z inauguracja i zakończeniem roku szkolnego. Każda akademia uroczysta rozpoczyna się od raportu o sanie szkoły, który zdawał dyrektorowi przewodniczący samorządu uczniowskiego i od pieśni hymnu śpiewanego na baczność:

Świty się bielą,

Otwórzmy bramy,

Hasło wydane; „ Wstań, słońce, idź!”

Ramię pręż!

Słabość krusz!

Duchem też Ojczynie miłej służ!

Na Jej zew w bój czy trud

Pójdziem wraz w harcerzy polskich ród.

Tradycja ta utrzymała się do roku szkolnego 1984/1985. Na każdym apelu inaugurującym rok szkolny uczniowie kl.1 składają uroczyste ślubowanie i zostają pasowani przez dyrektora specjalnym piórem lub ołówkiem na uczniów Zbiorczej Szkoły Podstawowej w Kuźniczysku (Od 2002 roku ślubowanie kl.1 odbywa się w czasie obchodów Święta Edukacji Narodowej.)Na uroczystość te zaprasza się rodziców oraz przedstawicieli lokalnych władz. Wszyscy zebrani słuchają za pośrednictwem radia przemówienia Ministra Oświaty i Wychowania. Stalą częścią tych spotkań są występy artystyczne uczniów. Klasa VIII kończy naukę w szkole także przyrzeczeniem, a wieczorem odbywa się bal z udziałem absolwentów, rodziców i nauczycieli. Uczniowie klas młodszych zegnają kolegów skromnymi, często samodzielni wykonanymi upominkami.

W celu usprawnienia pracy szkoły od 1973 roku wszyscy uczniowie zostają podzieleni na trzy grupy wiekowe:  „Pacholęta” ( kl. I-III pod opieką pani E. Żarkowskiej), „Sztubacy” ( kl. IV-V pod opieką pani St. Koncewicz) i „ Żacy”

(kl.VI-VIII pod opieką pani M. Kulczyk). Opiekunowie na spotkaniach z uczniami oraz wychowawcami wspólnie ustalają zadania, ich przydział, termin i sposób wykonania a także oceniania. Raz na dwa tygodnie odbywa się apel szkolny, na którym wszystkie grupy zdają sprawozdanie z realizacji wyznaczonych zadań i założeń kodeksu Moralnego Ucznia Zbiorczej Szkoły Podstawowej w Kuźniczysku.

Do dużych sukcesów szkoły z tego okresu należą wyniki przeprowadzonej wizytacji. Zbiorcza Szkoła Podstawowa w Kuźniczysku uzyskała tytuł „Wiodącej Szkoły w Nauczaniu Przedmiotów Ścisłych” , co w dużej mierze jest zasługą utalentowanych i oddanych pracy nauczycieli na czele z panem M. Podrygajło.  Uczniowie pani Urszuli  Trzaski: M. Bieroń, E. Taraszczuk ( obecnie dyrektor szkoły), B. Kubica, w. Majchrzak i D. Dudko zajmują II miejsce w Rejonowej Olimpiadzie Matematycznej. Uczennica B. Kubica pod opieką pani Marii Kulczyk zajmuje I miejsce w Miejsko- Gminnej Olimpiadzie Języka polskiego w Trzebnicy, a uczniowie pana Podrygajlo: T. Klepajczuk i Cz. Studenny kolejny raz wygrywają Powiatową Olimpiadę fizyczną i Konkurs Przepisów Ruchu Drogowego na szczeblu powiatowym.

W czasie ferii zimowych dzieci biorą udział w zabawach karnawałowych, wycieczkach do lasu oraz wyjeżdżająca zimowisko do Trzebnicy, Oławy i Wrocławia. Wiosną pani M. kulczyk zabiera uczniów kl. VII i VIII na wycieczki do Warszawy, Krakowa i Wieliczki a w wakacje pani K. bucka ze swoimi wychowankami udaje się na obóz wędrowny do Gdańska i Jelitowa. Cześć dzieci wypoczywa na kolonii w Opolu.

W 1979 roku następuje gruntowna przebudowa szkoły w centrum wsi. Z dwóch dużych pomieszczeń na pasterze wydziela się trzy mniejsze i pokój nauczycielski oraz instaluje się ogrzewanie centralne. Rok później przeprowadza się kapitalny remont w drugim budynku. We wszystkich pracach biorą udział uczniowie, rodzice, nauczyciele oraz pracownicy RSP w Skoroszowie i Kuźniczysku.

W 1976 roku w Masłowcu i w Jaźwinach otwiera się klasy przedszkolne, co poprawia warunki pracy w Kuźniczysku. Jednak te oddziały filialne funkcjonują tylko dwa lata. W 1978 roku zostaje także zlikwidowana szkoła filialna w Pęciszowie. Dzieci uczą się w systemie dwuzmianowym ze względu na dużą liczbę uczniów oraz brak odpowiedniej ilości sal lekcyjnych i nauczycieli. Mimo to od 1979 roku w budynku klas młodszych otwiera się kl.0 dla dzieci z sześciu miejscowości w obwodzie szkoły. Klasa I rozpoczyna naukę w systemie szkoły dziesięcioletniej.

Nauczyciele, dyrektor, uczniowie i rodzice przez ostatnie lata pracowicie gromadzą i unowocześniają pomoce naukowe do wszystkich przedmiotów, toteż w 1979 roku szkoła bierze udział w Wystawie Postępu Pedagogicznego w Trzebnicy. Przygotowano m.in. szereg nowoczesnych pomocy do ćwiczeń i demonstracji z fizyki i chemii (p. M. Podrygajło) oraz utworzono zbiory przedmiotów używanych dawniej w gospodarstwach domowych -  Muzeum Staroci ( p. K. Bucka i p. M. Majewska). W tym też roku Rada Pedagogiczna wytypowała do Nagrody Ministra Oświaty i wychowania nauczycielkę panią Annę Podrygajło.          

4. Nowy etap w historii szkoły – lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte

             

W 1980 roku pan Średziński odchodzi ze stanowiska dyrektora szkoły. Obejmuje je związany ze szkołą w Kuźniczysku od 15 lat pan Marian Podrygajło. Wcześniej przez pięć lat uczył w szkole w Pęciszowie, przez siedem był instruktorem fizyki na terenie powiatu trzebnickiego oraz kierownikiem szkoły i wizytatorem. Najwięcej jednak zadowolenia – jak dziś wspomina dawała mu praca z młodzieżą, toteż w roku 1978 zrezygnował z tej ostatniej funkcji.  Władysław Kaczmarz tak pisał o nim w swoim artykule:  „ Słyszałem wiele o nim i o jego szkole.  O tym, że na swoich lekcjach słowo wspomaga praktyką i doświadczeniem.  I o tym, że dzięki niemu jest to szkoła, jakich mało.” (Władysław Kaczmarz, Oby takich więcej. „ Wiadomości” 1979, nr35/1179.)

 

W tym czasie szkoła oferuje swoim uczniom bardzo bogata ofertę zajęć pozalekcyjnych: koło języka polskiego ( pani Z. Czapnik0, koło matematyczne (pani A. Wójcik), koło fizyczne (p. M. Podrygajło), koło turystyczno-krajoznawcze (p. M. Szych), koło języka rosyjskiego (p. Z. Czapnik), koło historyczne (p. M. Szych), koło muzyczne (p. L. Świtalski), koło fotograficzne (p. M. Podrygajło), koło recytatorskie ( p. E. Oleksiak) i Klub Bajki przy bibliotece szkolnej (p. A. Podrygajło). Ich członkowie godnie reprezentowali szkołę w licznych konkursach i olimpiadach. Zdobyli m.in.  II miejsce w  Gminnym   Konkursie   Polonistycznym  ( uczennice: M. Falfura, U. Wojciów),  I i II miejsce w Powiatowym Konkursie Recytatorskim ( uczennice: D. Murmyło i H. Wolna), II a potem wielokrotnie I miejsce w Konkursie Wiedzy Pożarniczej oraz „Znam Przepisy Ruchu Drogowego”.

Wkrótce wznowiono też działalność Szkolnego Koła sportowego pod opieką absolwenta Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu pana Leona Świtalskiego. Praca uczniów i nauczyciela, fascynacja sportem, talent trenerski i pedagogiczny przyniosły w kolejnych latach wiele wspaniałych sukcesów. Najważniejsze wśród nich to: zdobycie Pucharu Kocich Gór, I miejsce w Gminnym Turnieju Lekkoatletycznym,

I miejsce w Wieloboju Sprawnościowym o Puchar „ Świata Młodych”,

I miejsce w Rejonowych Biegach przełajowych i II miejsce w Międzygminnych Zawodach Lekkoatletycznych, Rejonowe Mistrzostwa w Tenisie stołowym ( I miejsce – H. Tereniuk, II miejsce – J. Kochmański),

I miejsce w gminie i V w województwie w Sztafetowych Biegach Przełajowych, I miejsce w Gminnych Rozgrywkach Iłki nożnej Dziewcząt. Trudno wymienić wszystkie sukcesy sportowe z połowy lat osiemdziesiątych. Żyła nimi cała szkoła, rodzice, uczniowie i nauczyciele. Każdy wyjazd wywoływał emocje, wszyscy trzymali kciuki i z niecierpliwością oczekiwali na powrót sportowców. Nazwiska wielu z nich do dziś znajdują się na tablicy sportowych rekordów szkoły. Należą do nich: J. Denis, I. Sornat, J. Surówka, M. Tomaszewska, J. Warzecha, M. Wolf, J. Ośmiałowski, W. Tereniuk, W. Filip, M. Kocik, J. Kochmański, m. Rydzanicz, I. Czekaj, S. Kupiec, P. Adamczyk, G. Piskorek, E. Adamczyk, A. Medyk.

Wspaniałym pomysłem okazała się „zielona sala sportowa”. Na boisku szkolnym zamontowano w czynie społecznym szereg przyrządów do ćwiczeń m.in.: równoważnie, tory przeszkód, zbudowano bieżnię, zamontowano drabinki na ścianach pawilonu, płotki, bramki do gry w piłkę nożną i siatkową oraz wydzielono boisko do koszykówki. Dla najmłodszych dzieci zamontowano huśtawki i karuzele. Wkład pracy rodziców w urządzenie i utrzymanie boiska był ogromny. Doceniły to również władze oświatowe i szkoła została nagrodzona za realizację całego przedsięwzięcia. W konkursie ogłoszonym przez Ministerstwo Oświaty w roku szkolnym 1981/82 „ zielona sala sportowa” przy Zbiorczej Szkole Podstawowej w Kuźniczysku zajęła I miejsce w Polsce.